Tiers-lieux en de solidaire economie in Brussel

Bestaat er zoiets als een stad waar mensen het heft in eigen handen nemen en van onderuit aan meer gemeenschap bouwen?
Het gebeurt al in verschillende steden waar in zogenaamde ‘Tiers-Lieux’ of ‘Third Places’ op een spontane manier aan een nieuw ecosysteem wordt gewerkt. Ook in België beginnen ze op te duiken.

In Brussel gaan we op zoek naar Tiers-Lieux (een goede Nederlandse vertaling bestaat nog niet) en dan toegespitst op die plekken waar ook de minder begoede buurtbewoners uit de armste wijken van kunnen genieten.

We bezoeken een paar projecten samen met Vincent Boutry van de ‘Université Populaire et Citoyenne’ van Roubaix. (UPC)
Starten doen we in BEES coop. Een voorbeeld van een Brusselse ecologisch, sociale en economische coöperatieve. BEES coop wil een alternatief vormen voor de grote distributieketens. Kwaliteitsproducten aanbieden tegen betaalbare prijzen voor iedereen. Tevens lanceren ze de eerste CLASS (Caisse Locale d’Alimentation Solidaire). Vanaf de lente van 2025 zullen 100 inwoners van Schaarbeek naar draagkracht bijdragen en 150 €  ontvangen om boodschappen te doen in een netwerk van partnerwinkels. En dit om te experimenteren met een vorm van Sociale Zekerheidskas voor voeding in afwachting van een volwaardig recht op een ‘sociaal voedselzekerheidsrecht’. Het idee hier achter is om de Belgische sociale zekerheid uit te breiden naar voedsel, zodat iedereen toegang heeft tot kwaliteitsvoedsel
naar keuze, terwijl bedrijven worden aangemoedigd om duurzame en gezonde praktijken toe te passen.

Na het bezoek aan BEES coop, trekken we naar de Liedekerkestraat 71 in Sint-Joost voor een ontmoeting met het netwerk ADES.
Het Netwerk is een pluralistische en open ruimte die mensen samenbrengt die ervan overtuigd zijn dat het dringend noodzakelijk is om zich te organiseren en banden en solidariteit te smeden om de maatschappij radicaal te transformeren naar meer sociale en ecologische rechtvaardigheid. Het Netwerk strijdt voor werelden die alle vormen van uitbuiting en overheersing (kapitalisme en zijn wereld, patriarchaat, racisme, enz.) verwerpen. Het Netwerk streeft naar een sociale dynamiek die autonoom is (ten opzichte van de staat, geïnstitutionaliseerde organisaties,
politieke partijen, enz.) Het Netwerk ontvangt geen overheidssubsidies (en vraagt er ook niet om).

Tot slot bezoeken we “le collectif 1984” in de Verboeckhavenstraat 71 in Schaarbeek.
Het Collectief 1984 is een actietheatergezelschap met als doel om iedereen de kans te geven zich uit te drukken op de scène en tegelijkertijd een collectieve stem op te bouwen. Kunstbeoefening is niet alleen voor professionals: iedereen heeft een creatieve kant, heeft verhalen te vertellen en woorden te zeggen. Door dit collectief te doen, verzetten ze zich tegen het individualisme en het heersende fatalisme dat ons doet geloven dat de wereld altijd wreed, ongelijk en oneerlijk is geweest en altijd zal blijven. Met de hoop dat collectieve creaties op de een of andere manier bijdragen aan de transformatie van onze wereld.

Daar houden we ook het slotgesprek waarin we kennis maken met Le Poisson sans Bicyclette en met de Université Populaire van Sint-Gillis.
Le Poisson sans bicyclette is een feministische organisatie, een ruimte voor verzet, experiment en vorming. Ze verzetten zich door verbanden en collectieve kracht te creëren, door andere normen en een ruimte voor te stellen voor de stemmen die minder vaak gehoord worden. De vereniging zet feministische activiteiten op die politiek gericht zijn op het deconstrueren van systemen van overheersing. Ze experimenteren door zich resoluut zelf te organiseren. De “Université Populaire” van Sint-Gillis, opgericht en verbonden met de vakbond FGTB (ABVV) heeft als één van de werkingen het BESP, (le bureau d’étude des sans-papiers) dat functioneert als een studiebureau VOOR en ook DOOR / MET Mensen zonder Papieren.

En uiteraard geven we het woord aan Vincent Boutry van het UPC van Roubaix over hoe dergelijke tiers-lieux kunnen bijdragen tot het creëren van een solidaire economie in een meer rechtvaardige samenleving. In Roubaix, een stad die gekenmerkt wordt door armoede en deïndustrialisatie, werd in 2005 een Université Populaire et Citoyenne (UPC) opgericht. Met de dringende noodzaak om individueel en collectief te handelen om een ecologische transitie te versnellen die gericht is op het “radicaal” veranderen van onze levensstijl. Een actie-onderzoeksproject werd gestart binnen
het UPC: Transitie en arbeidersbuurten: naar een wederzijdse hulp-economie gebaseerd op de stadsboerderij Trichon.