Grenzen als fictie

Grenzen lijken zo natuurlijk als dag en nacht; ze definiëren gebieden door te bepalen waar de natiestaat begint en eindigt. We zijn geneigd ze te behandelen alsof ze er al altijd zijn geweest en altijd zullen blijven. Maar grenzen worden gecreëerd en gerecreëerd. - Maya Goodfellow

In 2019 werd een man gearresteerd in een Russisch bos nabij de Finse grens. Hij had een nep grenspost opgezet en bood mensen op de vlucht een doorgang, tegen betaling, die nergens naartoe leidde. Albina Fetahaj opent haar essay ‘grenskolonialisme’ met dit verhaal; het was een verhaal dat in de kranten wereldwijd werd gebracht, de absurditeit ervan. Doch, stelt Fetahaj, is het niet veel anders dan wat deze landen zelf doen. Natiestaten doen ook alles in hun macht om ons te laten geloven en voelen dat landsgrenzen echt zijn. Hier slagen velen dan ook in; grenzen, muren en hekken domineren de politiek.

Toch mogen we niet vergeten dat deze gecreëerd zijn. Grenzen zijn geen neutrale lijnen op een kaart; ze zijn machtsmechanismen, gevormd door kapitalisme, kolonialisme en imperialisme. Hoe ziet een wereld eruit waarin grenzen niet alleen overbodig, maar ronduit bizar zijn? Dit panel verkent de fundamenten van onze begrensde wereld en daagt ons uit om anders te denken over soevereiniteit, mobiliteit en verbondenheid. We praten erover met Albina Fetahaj, politicoloog Naima Charkaoui, advocaat Benoit Dhondt; Abbie Boutkabout modereert het gesprek.

Kan het onstaan van de grens, terug iets van het verleden worden?

Albina Fetahaj

Albina Fetahaj is politicoloog en studente aan de Universiteit Gent. Als activist is ze verbonden aan diverse initiatieven zoals WeDecolonizeVUB en de Europese Stop Funding Genocide-campagne. In 2024 verscheen haar debuut Grenskolonialisme bij Uitgeverij EPO, waarin ze grenzen in verband brengt met onderdrukkende structuren zoals kolonialisme en kapitalisme. Centraal in haar werk staat de vraag hoe we kunnen ontsnappen aan de wereld zoals ze is - en ruimte maken voor wat nog niet bestaat.

Naima Charkaoui

Naima Charkaoui studeerde politieke wetenschappen aan de UGent. Ze werkt sinds 2001 rond mensenrechten, ongelijkheid en racisme: eerst meer dan 10 jaar aan het hoofd van het Minderhedenforum, later in de kinderrechtensector en momenteel rond internationale solidariteit bij 11.11.11. Ze publiceerde enkele boeken: Racisme, over wonden en veerkracht (ook vertaald in het Frans als Le racisme, une histoire de blessures et de résilience), Het opengrenzenmanifest en het kinderboek Racisme, stop de pijn (i.s.m. Ikrame Kastit en Uit de Marge).

Abbie Boutkabout

Abbie Boutkabout is schrijver en scenarist. Haar werk vertrekt vanuit thema’s als herinnering, verlies en familiegeschiedenis, en onderzoekt daarbij vraagstukken rond ontheemding, migratie en identiteit. Na enkele jaren actief te zijn geweest in het kunsten- en middenveld, koos ze ervoor zich volledig op het schrijven toe te leggen.

Eerder werkte ze aan mixed media-installaties over migratie en stedelijkheid, en publiceerde ze teksten in onder meer rekto:verso, De Standaard en Extra Extra Magazine. Daarnaast produceerde en presenteerde ze de podcast This Is What I Read, waarin ze met artiesten en makers boeken besprak vanuit een dekoloniaal en intersectioneel perspectief.

Benoit Dhondt

Benoit Dhondt is sinds 2012 advocaat migratie- en vluchtelingenrecht aan de Balie van Antwerpen. Hij is verschillende jaren verbonden geweest aan de Universiteit Gent als praktijkassistent voor de Migration Law Clinic. Hij is redactielid van het Tijdschrift voor Vreemdelingenrecht en zetelt in de raad van bestuur van vzw Nansen. In 2017 heeft hij, samen met Kati Verstrepen, Bobber Loos en Katrin Verhaegen, Antigone Advocaten opgericht.